(Nieco ponad) doba w Worku

Poprzedni dzień nie zachęcał w zasadzie do niczego. Niskie chmury, ciągły opad śniegu i mróz sprawiały, że najlepszym z możliwych pomysłem było dotarcie na Rycerzową, żeby po prostu cieszyć się tam absolutną ciszą i spokojem. Styczniowa środa, jeszcze przed rozpoczęciem ferii szkolnych, w powiązaniu z pogodą za oknem dawały niemal pewną gwarancję całkowitej pustki i na szlaku, i w schronisku. Istotnie – miałem wrażenie, że tego dnia byłem jedynym turystą chodzącym po tamtejszych górach.

Zawieja pod szczytem Wielkiej Rycerzowej.
Na zejściu w kierunku Przełęczy Halnej, widok w stronę szczytu (jakby ktoś się nie zorientował).
Chwilami widać nawet było bacówkę…

Tak zakończył się ten dzień.

Poranek dnia następnego przywitał mnie widokiem z okien bacówki generalnie niemal identycznym. Mgła i biel. Brak nawet jakichkolwiek przebłysków widniejszego nieba, jakichkolwiek nadziei na słońce. Żadnych widoków, nawet tych najbliższych. Jedyną różnicą było to, że nie padał już śnieg. W takich warunkach pierwszą narzucającą się, z pozoru jedyną racjonalną, myślą było: zjeść śniadanie, spakować się i ruszać dalej zaplanowaną trasą (w tym przypadku w dół, ku Soblówce). Po co raz jeszcze wchodzić na górę, skoro tam pewnie jest tak samo? Tak jak było wczoraj? Przecież różnica wysokości między Przełęczą Halną a szczytem Wielkiej Rycerzowej to raptem około 60 metrów, między przełęczą a Małą Rycerzową – jeszcze mniej, nic się tam nie może zmienić. Tyle że racjonalne rozwiązania nie zawsze muszą być najlepsze…

Skusiłem się. Około 30 metrów od szczytu coś jakby zaczęło się zmieniać. Z każdym krokiem wzwyż pojawiało się coraz więcej dawno niewidzianego błękitu, a także pierwsze refleksy słońca, wciąż jeszcze ukrytego za chmurami.

No i od razu w takiej sytuacji pojawia się w głowie myśl: czy góra, na którą człowiek wchodzi, nie jest aby minimalnie za niska, czy nie zabraknie tych kilku metrów…?

Nie zabrakło.

Pułap chmur był tym razem na tyle wysoki, że jedynie Pilsko z Mechami zdołały okazjonalnie przebijać się przez tą mleczną granicę. Tego poranka nawet Babia Góra nie dała rady…

Z drugiej strony świata pokonać chmury mógł tylko małofatrzański Rozsutec oraz – prawie – jego skromniejszy brat bliźniak, Stoh.

Na szczycie można byłoby spędzić jeszcze niemało czasu. Natomiast chcąc dotrzeć tego krótkiego dnia na Krawców Wierch, trzeba było schodzić. Już kilka kroków w dół, w stronę Przełęczy Halnej – że tak powiem – sprowadziło mnie na ziemię.

W otoczeniu bacówki bez zmian.

Taka była dalsza część wędrówki: na zboczach – w chmurach, w położonych w dolinach wioskach – pod chmurami. Z ciężkim, ciemnym niebem nisko podwieszonym pod tym zimowym światem, niemal równą linią odcinającym szczyty Worka Raczańskiego.

Trianguł na grzbiecie przy żółtym szlaku z Soblówki do Glinki.

Jakkolwiek im wyżej w drodze na Krawców Wierch, tym jakby było widniej, niemniej nie należało raczej spodziewać się na hali jakichkolwiek widoków. Wszak Krawcula położona jest blisko 200 metrów niżej niż szczyt Wielkiej Rycerzowej, a warunki pogodowe od rana nie uległy jakimś szczególnym zmianom…

Jedyny przejaw życia na szlaku.

Bacówka na Krawców Wierchu przywitała całkowitą ciszą i pustką. A także nadspodziewanie przyjemnym światłem wpadającym przez okna, sugerującym, że gdzieś wyżej (ale jeszcze niestety nie tu) istotnie może dziać się coś niezwykłego…

Jest taki dobry zwyczaj, żeby po zjedzeniu i napiciu się (w stosownej ilości) w schronisku, póki jeszcze trochę widno, wyjść na zewnątrz pożegnać się z górami. Nawet jeśli szans na widoki czy efektowny zachód słońca nie ma. No to wychodzimy…

Truizmem jest, że w górach pogoda zmienia się szybko. To był ten moment, kiedy dosłownie pojedyncze minuty dzieliły świat pomiędzy wszechobecną mgłę, piękne widoki z morzem chmur oraz ciemności nocy. Zdjęcie powyżej i poniżej zrobione zostały w odstępie ledwie dwóch minut.

Kto mówił, że morza chmur to domena jedynie poranków, a nie wieczorów…?
Śnieg na hali dziewiczy-jedyne ślady były moje.

A potem nastała noc. W takich jednak okolicznościach śmiało można było oczekiwać, że nie oznacza ona końca widowiska. Istotnie, poranek również nie zawiódł.

Warto zwlec się wcześniej, jeszcze przed wschodem słońca. Kiedyś, zanim Słowacy zabrali się za wycinki na zboczach Krawcowego Wierchu, na panoramę Tatr trzeba było chodzić na Hrubą Buczynę. Teraz wystarczy ledwie kilka minut szybkiego marszu od bacówki – na górę do granicy, a potem jeszcze tylko chwilę na północny wschód, żeby skręcić na słowacką stronę i… podziwiać.

No to zaczynamy spektakl.

Krywań ponad wszystkim.

Oczywiście wschód słońca nad Tatrami należy do naszych ulubionych raczańskich klasyków, nie wolno jednak zapominać o tym, co w dalszym ciągu działo się na hali…

Całkowicie skryta w chmurach Przełęcz Przysłop-głęboko wcięte siodło pomiędzy Wielką Rycerzową (z prawej) a Świtkową (z lewej).
Rycerzowe. Zbliżenie pozwala dostrzec, poniżej Przełęczy Halnej, bacówkę.
Skrzyczne.
Morze podchodzi pod zbocza Redykalnego.
To jedna z takich chwil, kiedy Fatra przestaje być najważniejsza na Hali…

Trzy morza chmur? Ot, taka (nieco ponad) doba w Worku Raczańskim…

Żywioły: powietrze, czyli wiatr

Kiedy za oknem mojego bezpiecznego mieszkania szaleje wiatr, zawsze, chcąc nie chcąc, moje myśli wędrują najpierw na Wielką Raczę. Na platformę szczytową, gdzie bardzo rzadko nie wieje, a widok – wyjątkowy. Chwilę potem zaś jestem już w schronisku, ale tym sprzed wymiany okien, gdzie te nieszczelne nie tylko wychładzały, ale również hałasowały, też nad głową, w nocy… I choć wolę ciepłe schronisko, to do tamtych chwil z jakiegoś powodu tęsknię bardzo.

Fragment widoku z Wielkiej Raczy (1236 m n.p.m.)

To jednak tylko początek wędrówki moich myśli wokół wiatru, wichury czy porywów wręcz huraganowych, które zapamiętałam najdobitniej z górskich wędrówek.

Może to i banalne, ale musi być o Babiej Górze, jesiennej, rudej, przez którą przetaczały się chmury. Nie kto inny, a ona właśnie zmusiła nas do odwrotu, właściwie tuż sprzed wierzchołka. Jak się wieczorem okazało, nie tylko nas, ale również ludzi uprawiających o wiele bardziej ekstremalne rozrywki niż wędrówki po Beskidach. Dziwne uczucie. Pouczające i potrzebne. Kilkaset metrów poniżej szczytu była przecież bardzo przyzwoita pogoda, z fragmentami niebieskiego nieba, z widokami. Wietrznie, ale nie żeby na górze spodziewać się kataklizmu, siły utrudniającej marsz, mocy mogącej zachwiać człowiekiem zbyt mocno…

Przełęcz Brona i widok w kierunku strzeżonej przez wiatr Babiej Góry

Bo jak mocno musiało wiać? Przecież na Śnieżkę, w wietrze osiągającym tego dnia w porywach prędkości do stu kilkudziesięciu kilometrów na godzinę, w zimie, weszłam, (weszłyśmy!, bo tam byłyśmy we dwie kobitki, raczej niewyczynowe). Z zatrzymywaniem się po drodze na podejściu i na szczycie, z problemami komunikacyjnymi, bo trudno było się usłyszeć nawet stojąc blisko siebie, nie mówiąc o nawoływaniu na szczycie (pomysł idiotyczny, a wziął się stąd, że chciałam sobie oszczędzić kilka dodatkowych kroków – nie udało się…). Kiedy po kilkudziesięciu minutach w spoczynku, przy ciepłych napojach, opuszczałyśmy przyjazną (choć przecież nieogrzewaną!) przestrzeń budynku pocztowego, wielka była nasza niechęć do wyjścia na zewnątrz. Pewnie podśpiewywałam dla zgrywy „przygoda, przygoda, każdej chwili szkoda”, by udawać nieco lepszy humor przy mojej drogiej, ale zazwyczaj mniej optymistycznie w takich momentach nastawionej Przyjaciółce.

W drodze na Śnieżkę. Wieje i zimno, ale to wciąż jeszcze nic nadzwyczajnego…

Na zejściu otoczyła nas biel absolutna. Już nie wiatr był najgorszy, ale fakt, że nie było już kierunków. A ten, który początkowo wybrałam, nie doprowadziłby nas do celu, czyli przełęczy Okraj… W głowie już podjęłam decyzję o powrocie. Wizja walki z wiatrem była mniej straszna niż strach przed pobłądzeniem w zimowych Karkonoszach, w temperaturze odczuwalnej Bóg-jeden-wie-jakiej. Na nasze szczęście przyszedł dłuższy moment widoczności, który wystarczył, by dotrzeć do tyczek, wyjść ze strefy chmur i wiatru (który po tej stronie szczytu i tak zdawał się łaskawszy!) i w o wiele bezpieczniejszych już warunkach kontynuować wędrówkę w stronę Jelenki. (Każdy, kto zna choć trochę Karkonosze, wie, że to obiektywnie łatwa trasa latem, pokonywana przez tysiące turystów).

Zawsze w górach (prócz upalnego lata) mam ze sobą kilka par rękawic, by dobierać je do zmieniających się warunków i zminimalizować ryzyko takiej utraty sprzętu, która mogłaby być niebezpieczna (odfrunęła kiedyś komuś rękawica? No, właśnie…). Moja przyjaciółka zazdrościła mi kominiarki, którą miałam pod czapką i kapturem… Buty miałam zimowe, górskie, cieplejsze od uniwersalnych „treków”, gruba bielizna, skarpety… Mimo to i mimo ruchu czułam, jak niektóre części ciała marzły. Bo to wiatr jest głównym czynnikiem wychładzającym. Warto o tym pamiętać.

Miało być o wietrze, zrobiło się o zimie. Cóż. Wiatr zimą to jest coś, nieprawdaż? Zwykle wyjście ze schroniska w Chochołowskiej na Grzesia w temperaturze -16. Na dole szaro, ale spokojnie, mroźna zima. Przy wyjściu ponad granicę lasu zaczyna wiać. Szreń pęka pod rakami. Wieje coraz mocniej. Szczyt (brzmi dumnie!) został zdobyty, ktoś zdjął rękawice, by ustawić samowyzwalacz. Błąd. Ból po tej akcji był podobno wielki… Wszak temperatura odczuwalna wynosiła tamtego dnia jakieś kilkanaście stopni mniej.

Innego zimowego dnia na Grzesiu

Krótka, łatwa trasa na zimowe wspinanie w rejonie Morskiego Oka. Doświadczony instruktor i dwójka żółtodziobów. Warunki śniegowe złe, ale niby nie tak bardzo, by odpuścić. Tylko czemu wszystko zajmuje dwukrotnie (czy aby tylko?) więcej czasu. Gdy docieramy na grań, ściemnia się. Bardzo szybko. I wieje. Jak to na grani. Łatwa latem, tym razem taka nie była. Zęby raków po płytach przyprószonych śniegiem, ostrza czekanów na czymś, czego nie widać. Boże, jeśli polecę, nikt ani nic pewnie nas nie utrzyma. Nie poleciałam. Potem zejście żlebem (ktoś wyłączył wiatr) w śniegu po pas. Żlebem, z którego lawina zeszła chyba następnego dnia, albo jeszcze następnego. Tego już nie pamiętam. Pamiętam jednak, że nawet nasz przewodnik miał obawę, że stanie się to o wiele szybciej, razem z nami, ale ryzyko trzeba było podjąć. Gdy zobaczyłam światełko schroniska, czułam, że jestem bezpieczna, choć to był jeszcze kawałek, również po dziwnie zamarzniętej tafli jeziora. (Dziwnie, bo jedno z nas wpadło nogą po udo). Najbardziej jednak pamiętam grań – wiatr i strach, i nagły przypływ czegoś mocnego i głębokiego, co na dole nazwałam „ciepłymi uczuciami”, do osób mi najbliższych… Chyba naprawdę bałam się bardzo. To był zły dzień na wspinanie i wędrówki w Tatrach. Jak się okazało, do nas wydzwaniano z dyżurki, zaś w schronisku ktoś powiedział: zadzwońcie do swoich, dziś zginął chłopak na Świnicy. Zresztą nie był to jedyny wypadek tamtego dnia…

Jeśli zaś chodzi o ulgę związaną z ciepłym światełkiem schroniska majaczącym w oddali, to podobną czułam jeszcze tylko raz – w Górach Izerskich. I tym razem wiatr mógł wszystko odmienić – nie mróz, ciemność, ilość śniegu czy odległości. Wiatr wpychał w zaspy i ograniczał widoczność, do tego stopnia, że Polana Izerska  mogła stać się bardzo groźną pułapką… Wiatr…

…znów za moim oknem. Tu jestem bezpieczna.

Muńcuł, czyli duża góra

Trochę dziwne, bo nie jest to góra ani w jakikolwiek sposób najwyższa, ani też najpiękniejsza. Nawet w najbliższym jej otoczeniu znajdą się twory o wysokości bardziej imponującej (1165 m n.p.m. to ponad 70 metrów mniej niż najwyższa w Worku Raczańskim Wielka Racza), inne zaś kształtem atrakcyjniejsze lub bardziej przemawiające do wyobraźni (ot, choćby taka Bania). Ma Muńcuł jednak w sobie „coś”. Czytaj dalej „Muńcuł, czyli duża góra”

Morze chmur z Wielkiej Raczy

Choć doskonale wiemy, że morze chmur można (przy pewnej dozie szczęścia) zobaczyć o każdej porze dnia, to jednak instynktownie kojarzy nam się ono ze świtem. Najbardziej efektowne zjawiska tego rodzaju obserwowalismy właśnie wtedy. Jednak i koniec dnia jest w stanie zapewnić niesamowity spektakl. Przecież słońce znów jest nisko, a to ono rządzi wspaniałością widowiska… Oto jak wyglądało to pewnym grudniowym popołudniem na Wielkiej Raczy…

Czytaj dalej „Morze chmur z Wielkiej Raczy”

Najpiękniejszy dzień jesieni

Można już chyba sobie pozwolić na podsumowanie tegorocznej jesieni w naszych górach, wszak… zima nadchodzi. Wygląda na to, że – jak rzadko kiedy – pierwszy solidny jesienny opad w Tatrach nie chciał zniknąć i już żaden halny skał w najbliższych miesiącach nie oczyści, zamiast tego mamy więcej i więcej śniegu, a kolory jesieni zniknęły jeszcze szybciej niż zazwyczaj. W Beskidach, przynajmniej zachodnich, jesień nie miała zbyt dobrej opinii, mocno utrudnione były poszukiwania barw i złota, zamiast tego wielu znalazło burość, błoto i marną widoczność.

Czytaj dalej „Najpiękniejszy dzień jesieni”

Zapolanka (Przysiółki w górach, cz. 5)

Jest taki przysiółek w Worku Raczańskim, który nas zaczarował. Pierwszy raz przechodziliśmy przezeń latem, by potem wracać o różnych porach roku. Gdy zaczęliśmy cykl o przysiółkach, obiecaliśmy sobie, że nie napiszemy o tym miejscu więcej, dopóki nie trafimy tam w śnieżną zimę. Dlaczego? Bo tak. Bo intuicja coś szeptała. I udało się. Marzenie się spełniło, nawet słońce wyszło zza chmur na godzinę, by ułatwić nieco sprawę. A ja wreszcie mogę napisać o Zapolance.

Czytaj dalej „Zapolanka (Przysiółki w górach, cz. 5)”

Przysiółki w górach, czyli o tym, co małe i piękne

Będzie o czymś, co na nasze potrzeby nazywamy przysiółkami, choć w ścisłym znaczeniu niekoniecznie zawsze nimi są. Będzie po prostu o niewielkich osadach w górach. Nie o wsiach „na końcu świata”, nie o gospodarstwach na krańcach długich, opustoszałych dolin; nie o miejscach, które są już jedynie wspomnieniem, ale o takich, które żyją, mają zarówno swoją historię, jak i teraźniejszość, a wszystko wskazuje na to, że również przyszłość (choć na szczęście – póki co – nie zmieniają się w osiedla typowo letniskowe).

Czytaj dalej „Przysiółki w górach, czyli o tym, co małe i piękne”